Bilgi Bankası

WordPress, günümüzde web siteleri oluşturmak için en popüler içerik yönetim sistemlerinden (CMS) biridir. Güçlü, esnek ve kullanımı kolay olması, onu hem yeni başlayanlar hem de deneyimli geliştiriciler için ideal bir seçim haline getiriyor. Ancak, WordPress sitenizin sorunsuz ve hızlı bir şekilde çalışmasını sağlamak için doğru bir sunucu kurulumu şarttır. Bu rehber, WordPress siteniz için ideal sunucu ortamını oluşturmak için gereken tüm adımları A’dan Z’ye kapsamlı bir şekilde açıklamaktadır. Apache, Nginx, PHP ve MySQL gibi temel bileşenlerin kurulumu ve yapılandırılması hakkında detaylı bilgiler sunacağız. Ayrıca, performans optimizasyonu, güvenlik önlemleri ve sık karşılaşılan sorunların çözümleri gibi konulara da değineceğiz.

1. Sunucu Seçimi ve Hazırlığı

1.1. Sunucu Türleri: Paylaşımlı, VPS, Dedicated, Cloud

WordPress siteniz için bir sunucu seçerken, farklı seçenekler mevcuttur. Her birinin avantajları ve dezavantajları vardır:

• Paylaşımlı Sunucu: En uygun fiyatlı seçenektir. Birçok web sitesi aynı sunucu kaynaklarını paylaşır. Yeni başlayanlar veya düşük trafikli siteler için uygundur. Performans sorunları yaşanabilir.
• VPS (Sanal Özel Sunucu): Fiziksel bir sunucunun sanal olarak bölümlenmiş halidir. Daha fazla kaynak ve özelleştirme imkanı sunar. Paylaşımlı sunucuya göre daha iyi performans sağlar.
• Dedicated (Adanmış) Sunucu: Tüm sunucu kaynakları yalnızca sizin web sitenize aittir. En yüksek performans ve özelleştirme imkanı sunar. Yüksek trafikli ve kaynak yoğun siteler için idealdir.
• Cloud (Bulut) Sunucu: Sanal kaynakları talep üzerine sağlayan bir altyapıdır. Ölçeklenebilirlik, esneklik ve yüksek kullanılabilirlik sunar. Değişken trafikli siteler için uygundur.

1.2. İşletim Sistemi Seçimi: Linux (Ubuntu, CentOS, Debian)

WordPress için en yaygın işletim sistemi Linux'tur. Özellikle Ubuntu, CentOS ve Debian gibi dağıtımlar popülerdir. Linux, güvenilirliği, güvenliği ve açık kaynaklı olması nedeniyle tercih edilir. Bu dağıtımlar, Apache, Nginx, PHP ve MySQL gibi WordPress için gerekli olan yazılımları destekler.

1.3. Sunucuya Erişim: SSH ile Bağlantı

Sunucunuza erişmek için SSH (Secure Shell) kullanmanız gerekir. SSH, sunucunuzla güvenli bir şekilde iletişim kurmanızı sağlar. PuTTY (Windows için) veya terminal (macOS ve Linux için) gibi bir SSH istemcisi kullanarak sunucunuza bağlanabilirsiniz.

        ssh kullaniciadi@sunucu_ip_adresi
    

Sunucuya bağlandıktan sonra, gerekli yazılımları kurmak ve yapılandırmak için komut satırını kullanabilirsiniz.

2. Web Sunucusu Kurulumu: Apache veya Nginx

2.1. Apache Kurulumu ve Yapılandırması

Apache, en yaygın kullanılan web sunucularından biridir. Güvenilir, esnek ve geniş bir modül yelpazesine sahiptir. Ubuntu üzerinde Apache kurulumu için aşağıdaki komutları kullanabilirsiniz:

        sudo apt update
        sudo apt install apache2
    

Apache yapılandırma dosyaları genellikle `/etc/apache2/` dizininde bulunur. Sanal host dosyaları `/etc/apache2/sites-available/` dizinindedir. Yeni bir sanal host oluşturmak için, bu dizinde bir yapılandırma dosyası oluşturmanız ve ardından etkinleştirmeniz gerekir.

Örneğin, `wordpress.conf` adında bir dosya oluşturun:

        <VirtualHost *:80>
            ServerName example.com
            DocumentRoot /var/www/wordpress

            <Directory /var/www/wordpress>
                AllowOverride All
                Require all granted
            </Directory>

            ErrorLog ${APACHE_LOG_DIR}/error.log
            CustomLog ${APACHE_LOG_DIR}/access.log combined
        </VirtualHost>
    

Bu dosyayı etkinleştirmek için aşağıdaki komutları kullanın:

        sudo a2ensite wordpress.conf
        sudo systemctl restart apache2
    

2.2. Nginx Kurulumu ve Yapılandırması

Nginx, yüksek performanslı ve hafif bir web sunucusudur. Özellikle statik içerik sunumu ve yük dengeleme için uygundur. Ubuntu üzerinde Nginx kurulumu için aşağıdaki komutları kullanabilirsiniz:

        sudo apt update
        sudo apt install nginx
    

Nginx yapılandırma dosyaları genellikle `/etc/nginx/` dizininde bulunur. Sanal host dosyaları `/etc/nginx/sites-available/` dizinindedir. Yeni bir sanal host oluşturmak için, bu dizinde bir yapılandırma dosyası oluşturmanız ve ardından etkinleştirmeniz gerekir.

Örneğin, `wordpress` adında bir dosya oluşturun:

        server {
            listen 80;
            server_name example.com;
            root /var/www/wordpress;

            index index.php index.html index.htm;

            location / {
                try_files $uri $uri/ /index.php?$args;
            }

            location ~ \.php$ {
                include snippets/fastcgi-php.conf;
                fastcgi_pass unix:/run/php/php7.4-fpm.sock; # PHP sürümünüze göre değişebilir
            }

            location ~ /\.ht {
                deny all;
            }
        }
    

Bu dosyayı etkinleştirmek için aşağıdaki komutları kullanın:

        sudo ln -s /etc/nginx/sites-available/wordpress /etc/nginx/sites-enabled/
        sudo systemctl restart nginx
    

2.3. Apache ve Nginx Karşılaştırması

3. PHP Kurulumu ve Yapılandırması

3.1. PHP Sürümü Seçimi (7.4, 8.0, 8.1)

WordPress için en güncel ve desteklenen PHP sürümünü kullanmanız önemlidir. PHP 7.4, 8.0 ve 8.1 şu anda popüler seçeneklerdir. Daha yeni sürümler genellikle daha iyi performans ve güvenlik sunar. Ancak, WordPress temanızın ve eklentilerinizin seçtiğiniz PHP sürümüyle uyumlu olduğundan emin olun.

3.2. PHP Kurulumu (apt, yum)

Ubuntu üzerinde PHP kurulumu için aşağıdaki komutları kullanabilirsiniz (PHP 7.4 örneği):

        sudo apt update
        sudo apt install php7.4 libapache2-mod-php7.4 php7.4-mysql php7.4-curl php7.4-gd php7.4-mbstring php7.4-xml php7.4-xmlrpc php7.4-soap php7.4-intl php7.4-zip
    

Nginx kullanıyorsanız, PHP-FPM (FastCGI Process Manager) kurmanız gerekir:

        sudo apt install php7.4-fpm
    

3.3. PHP Yapılandırması (php.ini)

PHP yapılandırma dosyası `php.ini` genellikle `/etc/php/7.4/apache2/php.ini` (Apache için) veya `/etc/php/7.4/fpm/php.ini` (Nginx için) dizininde bulunur. Bu dosyayı düzenleyerek PHP'nin davranışını özelleştirebilirsiniz. Örneğin, `memory_limit`, `upload_max_filesize` ve `post_max_size` gibi ayarları değiştirebilirsiniz.

Örneğin:

        memory_limit = 256M
        upload_max_filesize = 64M
        post_max_size = 64M
    

Yapılandırma dosyasını değiştirdikten sonra, web sunucusunu yeniden başlatmanız gerekir.

4. MySQL/MariaDB Kurulumu ve Yapılandırması

4.1. Veritabanı Seçimi: MySQL veya MariaDB

MySQL ve MariaDB, WordPress için en yaygın kullanılan veritabanı sistemleridir. MariaDB, MySQL'in açık kaynaklı bir fork'udur ve genellikle daha iyi performans ve özellikler sunar. Her ikisi de WordPress ile uyumludur.

4.2. MySQL/MariaDB Kurulumu

Ubuntu üzerinde MariaDB kurulumu için aşağıdaki komutları kullanabilirsiniz:

        sudo apt update
        sudo apt install mariadb-server
    

Kurulum tamamlandıktan sonra, veritabanını güvenli hale getirmek için aşağıdaki komutu çalıştırın:

        sudo mysql_secure_installation
    

Bu komut, root parolası belirlemenizi, anonim kullanıcıları kaldırmanızı ve uzaktan root erişimini devre dışı bırakmanızı sağlar.

4.3. Veritabanı ve Kullanıcı Oluşturma

WordPress için bir veritabanı ve kullanıcı oluşturmanız gerekir. MySQL/MariaDB'ye root kullanıcısıyla giriş yapın:

        sudo mysql -u root -p
    

Ardından, aşağıdaki SQL komutlarını kullanarak bir veritabanı ve kullanıcı oluşturun:

        CREATE DATABASE wordpress;
        CREATE USER 'wordpressuser'@'localhost' IDENTIFIED BY 'parola';
        GRANT ALL PRIVILEGES ON wordpress.* TO 'wordpressuser'@'localhost';
        FLUSH PRIVILEGES;
        EXIT;
    

Bu komutlar, `wordpress` adında bir veritabanı, `wordpressuser` adında bir kullanıcı ve bu kullanıcının `wordpress` veritabanı üzerindeki tüm yetkilerini oluşturur. `parola` kısmını güçlü bir parolayla değiştirin.

5. WordPress Kurulumu

5.1. WordPress Dosyalarını İndirme ve Yükleme

WordPress'in en son sürümünü WordPress.org adresinden indirin. İndirdiğiniz ZIP dosyasını sunucunuza yükleyin. Bu işlemi SSH üzerinden `wget` komutuyla veya bir FTP istemcisi (FileZilla gibi) kullanarak yapabilirsiniz.

Örneğin, SSH üzerinden `wget` komutuyla indirme:

        wget https://wordpress.org/latest.tar.gz
    

Dosyayı indirdikten sonra, açın ve web sunucunuzun kök dizinine taşıyın:

        tar -xvf latest.tar.gz
        sudo mv wordpress/* /var/www/wordpress/ # Apache için
        sudo chown -R www-data:www-data /var/www/wordpress/ # Apache için
    

Nginx kullanıyorsanız, dosya sahipliğini `nginx` kullanıcısına vermeniz gerekebilir.

5.2. wp-config.php Dosyası Oluşturma ve Yapılandırma

WordPress dosyalarını yükledikten sonra, `wp-config.php` dosyasını oluşturmanız gerekir. WordPress dizininde `wp-config-sample.php` adında bir örnek dosya bulunur. Bu dosyayı kopyalayın ve `wp-config.php` olarak yeniden adlandırın:

        cp wp-config-sample.php wp-config.php
    

Ardından, `wp-config.php` dosyasını düzenleyin ve veritabanı bilgilerinizi girin:

        define( 'DB_NAME', 'wordpress' );
        define( 'DB_USER', 'wordpressuser' );
        define( 'DB_PASSWORD', 'parola' );
        define( 'DB_HOST', 'localhost' );
    

Ayrıca, güvenlik anahtarlarını da oluşturmanız gerekir. Bu anahtarları WordPress Secret Key Generator adresinden alabilirsiniz.

5.3. WordPress Web Arayüzü Kurulumu

Tarayıcınızda web sitenizin adresini ziyaret edin (örneğin, `example.com`). WordPress kurulum sihirbazı başlayacaktır. Dilinizi seçin, site başlığınızı, kullanıcı adınızı, parolanızı ve e-posta adresinizi girin. Kurulumu tamamladıktan sonra, WordPress yönetici paneline giriş yapabilirsiniz.

6. Performans Optimizasyonu ve Güvenlik

6.1. Önbellekleme Eklentileri (W3 Total Cache, WP Super Cache)

WordPress sitenizin performansını artırmak için önbellekleme eklentileri kullanmanız önemlidir. W3 Total Cache ve WP Super Cache gibi eklentiler, sayfalarınızı önbelleğe alarak sunucu yükünü azaltır ve sayfa yükleme hızını artırır.

6.2. CDN Kullanımı (Cloudflare, MaxCDN)

CDN (Content Delivery Network), web sitenizin içeriğini farklı coğrafi konumlardaki sunucularda saklayarak kullanıcıların içeriğe daha hızlı erişmesini sağlar. Cloudflare ve MaxCDN gibi CDN servisleri, WordPress sitenizin performansını önemli ölçüde artırabilir.

6.3. Güvenlik Eklentileri (Wordfence, Sucuri)

WordPress sitenizi kötü amaçlı saldırılardan korumak için güvenlik eklentileri kullanmanız önemlidir. Wordfence ve Sucuri gibi eklentiler, güvenlik duvarı, kötü amaçlı yazılım taraması ve güvenlik açığı tespiti gibi özellikler sunar.

6.4. SSL Sertifikası Kurulumu (Let's Encrypt)

SSL sertifikası, web siteniz ile kullanıcıların tarayıcıları arasındaki iletişimi şifreleyerek güvenli hale getirir. Let's Encrypt, ücretsiz bir SSL sertifikası sağlayıcısıdır. SSL sertifikası kurmak için aşağıdaki komutları kullanabilirsiniz (Ubuntu üzerinde):

        sudo apt update
        sudo apt install certbot python3-certbot-apache # Apache için
        sudo apt install certbot python3-certbot-nginx # Nginx için
    

Ardından, sertifikayı almak için aşağıdaki komutu çalıştırın:

        sudo certbot --apache -d example.com # Apache için
        sudo certbot --nginx -d example.com # Nginx için
    

Certbot, sertifikayı otomatik olarak yapılandıracak ve yenileyecektir.

7. Sık Sorulan Sorular

• WordPress için hangi sunucu türü en iyisidir? Trafiğinize ve bütçenize bağlıdır. Düşük trafikli siteler için paylaşımlı sunucu yeterli olabilirken, yüksek trafikli siteler için VPS veya dedicated sunucu daha uygun olabilir.
• Hangi PHP sürümünü kullanmalıyım? En güncel ve desteklenen PHP sürümünü kullanmanız önerilir. Ancak, temanızın ve eklentilerinizin seçtiğiniz PHP sürümüyle uyumlu olduğundan emin olun.
• WordPress'i nasıl güvenli hale getirebilirim? Güvenlik eklentileri kullanın, SSL sertifikası kurun, güçlü parolalar kullanın ve WordPress'i ve eklentilerinizi düzenli olarak güncelleyin.
• WordPress'in performansını nasıl artırabilirim? Önbellekleme eklentileri kullanın, CDN kullanın, resimleri optimize edin ve gereksiz eklentileri kaldırın.

8. Gerçek Hayattan Örnekler ve Vaka Çalışmaları

Vaka Çalışması 1: Yüksek Trafikli Bir E-Ticaret Sitesi

Bir e-ticaret sitesi, paylaşımlı sunucuda çalışırken performans sorunları yaşıyordu. Sayfa yükleme süreleri çok uzundu ve kullanıcı deneyimi olumsuz etkileniyordu. Site, VPS'ye taşındıktan sonra, sayfa yükleme süreleri önemli ölçüde azaldı ve dönüşüm oranları arttı.

Vaka Çalışması 2: Küçük Bir Blog

Küçük bir blog, paylaşımlı sunucuda sorunsuz bir şekilde çalışıyordu. Ancak, siteye yapılan saldırı girişimleri arttı. Site, güvenlik eklentileri kurduktan ve SSL sertifikası aldıktan sonra, saldırılara karşı daha güvenli hale geldi.

9. Sonuç ve Özet

Bu rehberde, WordPress siteniz için ideal sunucu ortamını oluşturmak için gereken tüm adımları detaylı bir şekilde ele aldık. Sunucu seçimi, işletim sistemi seçimi, web sunucusu kurulumu, PHP kurulumu, MySQL/MariaDB kurulumu, WordPress kurulumu, performans optimizasyonu ve güvenlik önlemleri gibi konuları ayrıntılı olarak açıkladık. Doğru bir sunucu kurulumu, WordPress sitenizin sorunsuz, hızlı ve güvenli bir şekilde çalışmasını sağlar. Bu rehberdeki adımları takip ederek, WordPress siteniz için en iyi sunucu ortamını oluşturabilirsiniz.