Bilgi Bankası

Giriş

Windows Server, Microsoft tarafından geliştirilen ve sunucu işletim sistemleri ailesinin bir parçası olan güçlü ve çok yönlü bir platformdur. İşletmelerin altyapılarını yönetmeleri, uygulamaları çalıştırmaları, kaynakları paylaşmaları ve güvenliği sağlamaları için tasarlanmıştır. Bu makale, Windows Server'ın kurulumundan yönetimine, en iyi uygulamalara ve sorun giderme yöntemlerine kadar geniş bir yelpazede bilgi sunmayı amaçlamaktadır. İster yeni başlayan bir sistem yöneticisi olun, ister deneyimli bir profesyonel, bu makale size Windows Server ortamınızı optimize etmeniz ve verimli bir şekilde yönetmeniz için gereken araçları ve bilgileri sağlayacaktır.

1. Windows Server Sürümleri ve Lisanslama

1.1. Sürümler Arasındaki Farklar

Windows Server, farklı ihtiyaçlara ve bütçelere uygun çeşitli sürümlerde mevcuttur. En yaygın sürümler şunlardır:

• Windows Server Standard: Küçük ve orta ölçekli işletmeler için uygundur. Temel sunucu işlevlerini ve sınırlı sanallaştırma yeteneklerini sunar.
• Windows Server Datacenter: Büyük işletmeler ve veri merkezleri için tasarlanmıştır. Yüksek ölçeklenebilirlik, gelişmiş sanallaştırma ve bulut özellikleri sunar.
• Windows Server Essentials: Küçük işletmeler için tasarlanmış, kullanımı kolay ve uygun fiyatlı bir çözümdür.
• Windows Server Hyper-V Server: Sadece sanallaştırma için optimize edilmiş, ücretsiz bir sürümdür.

Aşağıdaki tablo, farklı Windows Server sürümlerinin temel özelliklerini karşılaştırmaktadır:

1.2. Lisanslama Modelleri

Windows Server lisanslama, çekirdek tabanlı ve CAL (Client Access License) olmak üzere iki ana bileşenden oluşur. Çekirdek lisansları, sunucunun fiziksel çekirdek sayısına göre belirlenir. CAL'ler ise sunucuya erişen her kullanıcı veya cihaz için gereklidir.

• Çekirdek Lisanslama: Her fiziksel çekirdek için bir lisans satın alınmalıdır. Minimum çekirdek lisans sayısı sunucu başına 16'dır.
• CAL (Client Access License): Sunucuya erişen her kullanıcı veya cihaz için ayrı bir CAL gereklidir. İki tür CAL vardır: User CAL (kullanıcı başına) ve Device CAL (cihaz başına).

1.3. Lisanslama En İyi Uygulamaları

• Doğru sürümü seçin: İşletmenizin ihtiyaçlarına en uygun sürümü seçmek, gereksiz maliyetlerden kaçınmanıza yardımcı olur.
• Lisansları doğru şekilde takip edin: Lisanslarınızı düzenli olarak takip etmek, uyumluluk sorunlarını önlemenize yardımcı olur.
• Sanallaştırmayı optimize edin: Sanallaştırma kullanarak donanım kaynaklarınızı daha verimli kullanabilir ve lisans maliyetlerinizi azaltabilirsiniz.

2. Windows Server Kurulumu

2.1. Donanım Gereksinimleri

Windows Server'ı kurmadan önce, sunucunuzun minimum donanım gereksinimlerini karşıladığından emin olun. Gereksinimler, kuracağınız sürüme ve sunucunun rolüne bağlı olarak değişebilir. Genel olarak, aşağıdaki gereksinimler dikkate alınmalıdır:

• İşlemci: En az 1.4 GHz 64-bit işlemci
• RAM: En az 2 GB RAM (GUI ile kurulum için 4 GB önerilir)
• Disk Alanı: En az 32 GB disk alanı
• Ağ Bağdaştırıcısı: Gigabit Ethernet adaptörü

2.2. Kurulum Adımları

Windows Server'ı kurmak için aşağıdaki adımları izleyin:

1. Kurulum medyasını (DVD veya USB) sunucunuza takın ve sunucuyu başlatın.
2. BIOS ayarlarından önyükleme sırasını değiştirerek kurulum medyasından önyükleme yapın.
3. Windows Kurulum sihirbazı başlayacaktır. Dil, saat ve klavye ayarlarını yapılandırın ve "İleri"ye tıklayın.
4. "Şimdi Kur" seçeneğine tıklayın.
5. Lisans koşullarını kabul edin ve "İleri"ye tıklayın.
6. Kurulum türünü seçin: "Özel: Yalnızca Windows'u yükleyin (gelişmiş)".
7. Diskinizi seçin ve "İleri"ye tıklayın.
8. Kurulum başlayacaktır. Bu işlem birkaç dakika sürebilir.
9. Kurulum tamamlandıktan sonra, sunucu yeniden başlatılacaktır.
10. Yönetici parolası oluşturun ve oturum açın.

2.3. Çekirdek Kurulumu (Server Core)

Windows Server'ın Çekirdek (Server Core) kurulumu, grafik kullanıcı arayüzü (GUI) olmayan bir sürümdür. Daha az kaynak tüketir, daha güvenlidir ve daha az yama gerektirir. Çekirdek kurulumunu aşağıdaki adımlarla gerçekleştirebilirsiniz:

1. Kurulum adımlarını yukarıdaki gibi izleyin.
2. Kurulum türü seçimi ekranında "Windows Server (Çekirdek Deneyimi)" seçeneğini seçmeyin. Sadece "Windows Server" seçeneğini seçin.
3. Kurulumu tamamlayın.

Çekirdek kurulumunu yönetmek için PowerShell veya komut satırını kullanmanız gerekir.

# Ağ ayarlarını yapılandırma
New-NetIPAddress -InterfaceAlias "Ethernet" -IPAddress 192.168.1.10 -PrefixLength 24 -DefaultGateway 192.168.1.1
Set-DnsClientServerAddress -InterfaceAlias "Ethernet" -ServerAddresses 192.168.1.1, 8.8.8.8

3. Sunucu Rolleri ve Özellikleri

3.1. Temel Sunucu Rolleri

Windows Server, farklı görevleri yerine getirmek için çeşitli sunucu rolleri sunar. En yaygın roller şunlardır:

• Active Directory Domain Services (AD DS): Kullanıcıları, bilgisayarları ve diğer kaynakları merkezi olarak yönetmek için kullanılır.
• DNS Server: Alan adlarını IP adreslerine çözmek için kullanılır.
• DHCP Server: IP adreslerini otomatik olarak atamak için kullanılır.
• File Server: Dosyaları paylaşmak ve depolamak için kullanılır.
• Web Server (IIS): Web sitelerini ve uygulamalarını barındırmak için kullanılır.

3.2. Rol ve Özellik Ekleme

Sunucu rolleri ve özellikleri, Sunucu Yöneticisi (Server Manager) veya PowerShell kullanılarak eklenebilir. Sunucu Yöneticisi'ni kullanarak rol ve özellik eklemek için aşağıdaki adımları izleyin:

1. Sunucu Yöneticisi'ni açın.
2. "Rol ve Özellik Ekle" seçeneğine tıklayın.
3. Kurulum türünü seçin: "Role-based or feature-based installation".
4. Sunucuyu seçin.
5. Eklemek istediğiniz rolleri ve özellikleri seçin.
6. Kurulumu tamamlayın.

PowerShell kullanarak rol ve özellik eklemek için aşağıdaki komutu kullanabilirsiniz:

# Active Directory Domain Services rolünü yükleme
Install-WindowsFeature AD-Domain-Services -IncludeManagementTools

3.3. Rol ve Özellik Yönetimi

Yüklediğiniz rolleri ve özellikleri, Sunucu Yöneticisi veya PowerShell kullanarak yönetebilirsiniz. Örneğin, Active Directory kullanıcılarını ve gruplarını yönetmek için Active Directory Kullanıcıları ve Bilgisayarları konsolunu kullanabilirsiniz.

4. Active Directory Yönetimi

4.1. Etki Alanı Yapılandırması

Active Directory Domain Services (AD DS), Windows Server'ın en önemli rollerinden biridir. Kullanıcıları, bilgisayarları ve diğer kaynakları merkezi olarak yönetmek için kullanılır. Bir etki alanı oluşturmak için aşağıdaki adımları izleyin:

1. Sunucu Yöneticisi'ni açın.
2. "Rol ve Özellik Ekle" seçeneğine tıklayın ve AD DS rolünü yükleyin.
3. Kurulum tamamlandıktan sonra, Sunucu Yöneticisi'nde "AD DS Yapılandırması" bağlantısını tıklayın.
4. "Yeni bir orman ekle" seçeneğini seçin.
5. Etki alanı adını girin (örneğin, example.com).
6. Yönetici parolası oluşturun.
7. Yapılandırmayı tamamlayın.

4.2. Kullanıcı ve Grup Yönetimi

Active Directory'de kullanıcıları ve grupları yönetmek için Active Directory Kullanıcıları ve Bilgisayarları konsolunu kullanabilirsiniz. Kullanıcı oluşturmak için aşağıdaki adımları izleyin:

1. Active Directory Kullanıcıları ve Bilgisayarları konsolunu açın.
2. Etki alanınızı genişletin ve kullanıcıları oluşturmak istediğiniz OU'yu (Organizasyon Birimi) seçin.
3. Sağ tıklayın ve "Yeni" -> "Kullanıcı" seçeneğini seçin.
4. Kullanıcı bilgilerini girin (ad, soyad, kullanıcı adı, vb.).
5. Parola oluşturun ve parola seçeneklerini yapılandırın.
6. Kullanıcıyı oluşturun.

Grup oluşturmak için benzer adımları izleyebilirsiniz. Gruplar, kullanıcılara izinler atamak için kullanılır.

4.3. Grup İlkesi Yönetimi

Grup İlkesi, kullanıcı ve bilgisayar ayarlarını merkezi olarak yönetmek için kullanılır. Grup İlkelerini kullanarak güvenlik ayarlarını yapılandırabilir, yazılım yükleyebilir, sürücüleri güncelleyebilir ve daha birçok işlemi gerçekleştirebilirsiniz. Grup İlkesi Yönetimi konsolunu (GPMC) kullanarak Grup İlkelerini yönetebilirsiniz.

Yeni bir Grup İlkesi oluşturmak için aşağıdaki adımları izleyin:

1. Grup İlkesi Yönetimi konsolunu açın.
2. Etki alanınızı genişletin ve Grup İlkesini uygulamak istediğiniz OU'yu seçin.
3. Sağ tıklayın ve "Yeni Grup İlkesi Nesnesi Oluştur ve Burada Bağla" seçeneğini seçin.
4. Grup İlkesi için bir ad girin.
5. Grup İlkesini düzenlemek için sağ tıklayın ve "Düzenle" seçeneğini seçin.
6. Grup İlkesi ayarlarını yapılandırın.

5. Ağ Hizmetleri

5.1. DNS Sunucusu Yapılandırması

DNS (Domain Name System), alan adlarını IP adreslerine çözmek için kullanılır. Bir DNS sunucusu yapılandırmak için aşağıdaki adımları izleyin:

1. Sunucu Yöneticisi'ni açın.
2. "Rol ve Özellik Ekle" seçeneğine tıklayın ve DNS Sunucusu rolünü yükleyin.
3. DNS Yöneticisi konsolunu açın.
4. Sunucunuzu genişletin ve "İleriye Doğru Arama Bölgeleri" (Forward Lookup Zones) seçeneğine sağ tıklayın.
5. "Yeni Bölge" seçeneğini seçin.
6. Bölge türünü seçin: "Birincil Bölge".
7. Bölge adını girin (örneğin, example.com).
8. Bölge dosyasını oluşturun.
9. DNS kayıtlarını ekleyin (A kaydı, CNAME kaydı, vb.).

5.2. DHCP Sunucusu Yapılandırması

DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol), IP adreslerini otomatik olarak atamak için kullanılır. Bir DHCP sunucusu yapılandırmak için aşağıdaki adımları izleyin:

1. Sunucu Yöneticisi'ni açın.
2. "Rol ve Özellik Ekle" seçeneğine tıklayın ve DHCP Sunucusu rolünü yükleyin.
3. DHCP Yöneticisi konsolunu açın.
4. Sunucunuzu genişletin ve "IPv4" veya "IPv6" seçeneğine sağ tıklayın.
5. "Yeni Kapsam" seçeneğini seçin.
6. Kapsam adını girin.
7. IP adresi aralığını ve alt ağ maskesini yapılandırın.
8. Dışlama aralıklarını ve gecikme süresini yapılandırın.
9. DNS sunucusu ve ağ geçidi adreslerini yapılandırın.
10. Kapsamı etkinleştirin.

5.3. Dosya ve Yazdırma Hizmetleri

Dosya ve Yazdırma Hizmetleri, dosyaları paylaşmak ve yazıcıları yönetmek için kullanılır. Dosya paylaşımı oluşturmak için aşağıdaki adımları izleyin:

1. Paylaşmak istediğiniz klasöre sağ tıklayın ve "Özellikler" seçeneğini seçin.
2. "Paylaşım" sekmesine tıklayın.
3. "Gelişmiş Paylaşım" düğmesine tıklayın.
4. "Bu klasörü paylaş" seçeneğini işaretleyin.
5. Paylaşım adını ve izinlerini yapılandırın.

6. Güvenlik En İyi Uygulamaları

6.1. Güçlü Parola Politikaları

Güçlü parola politikaları, kullanıcı hesaplarını yetkisiz erişime karşı korumak için önemlidir. Grup İlkesi kullanarak güçlü parola politikaları yapılandırabilirsiniz. Aşağıdaki ayarları yapılandırmanız önerilir:

• Parola Geçmişini Zorla: Kullanıcıların eski parolalarını yeniden kullanmalarını engelleyin.
• Maksimum Parola Yaşı: Parolaların belirli bir süre sonra değiştirilmesini zorunlu kılın.
• Minimum Parola Uzunluğu: Parolaların belirli bir uzunlukta olmasını zorunlu kılın.
• Parola Karmaşıklığı: Parolaların harf, rakam ve sembol içermesini zorunlu kılın.

6.2. Güvenlik Duvarı Yapılandırması

Windows Güvenlik Duvarı, sunucunuzu yetkisiz erişime karşı korur. Güvenlik Duvarı'nı doğru şekilde yapılandırmak önemlidir. Gerekli bağlantı noktalarını açın ve gerekmeyen bağlantı noktalarını kapatın.

6.3. Güncelleme Yönetimi

Windows Server'ı düzenli olarak güncellemek, güvenlik açıklarını kapatmak ve performansı artırmak için önemlidir. Windows Update veya WSUS (Windows Server Update Services) kullanarak güncellemeleri yönetebilirsiniz.

6.4. Erişim Kontrolü

Erişim kontrolü, kaynaklara kimin erişebileceğini ve ne yapabileceğini belirlemek için kullanılır. Active Directory'de izinleri doğru şekilde yapılandırarak erişim kontrolünü sağlayabilirsiniz.

7. Performans İzleme ve Sorun Giderme

7.1. Performans İzleme Araçları

Windows Server, performansı izlemek ve sorunları gidermek için çeşitli araçlar sunar. En yaygın araçlar şunlardır:

• Görev Yöneticisi: CPU, bellek, disk ve ağ kullanımını izlemek için kullanılır.
• Performans İzleyicisi (Performance Monitor): Daha ayrıntılı performans verilerini toplamak ve analiz etmek için kullanılır.
• Kaynak İzleyicisi (Resource Monitor): Kaynak kullanımını gerçek zamanlı olarak izlemek için kullanılır.

7.2. Olay Günlükleri

Olay Günlükleri, sistem olaylarını, uygulama olaylarını ve güvenlik olaylarını kaydeder. Olay Günlüklerini inceleyerek sorunları teşhis edebilirsiniz.

7.3. Sorun Giderme Adımları

Bir sorunla karşılaştığınızda, aşağıdaki adımları izlemeniz önerilir:

1. Sorunu tanımlayın ve belgelendirin.
2. Olay Günlüklerini inceleyin.
3. Performans verilerini analiz edin.
4. İlgili hizmetleri ve uygulamaları yeniden başlatın.
5. Güncel sürücüleri ve yamaları yükleyin.
6. Gerekiyorsa, Microsoft destek kaynaklarına başvurun.

8. Yedekleme ve Kurtarma

8.1. Yedekleme Stratejileri

Verilerinizi kaybetmemek için düzenli olarak yedekleme yapmanız önemlidir. Farklı yedekleme stratejileri vardır:

• Tam Yedekleme: Tüm verileri yedekler.
• Artımlı Yedekleme: Son yedeklemeden bu yana değişen verileri yedekler.
• Fark Yedekleme: Son tam yedeklemeden bu yana değişen verileri yedekler.

8.2. Windows Server Yedekleme

Windows Server Yedekleme, Windows Server ile birlikte gelen bir yedekleme aracıdır. Bu aracı kullanarak sunucunuzu yedekleyebilirsiniz.

8.3. Kurtarma Senaryoları

Bir felaket durumunda, verilerinizi kurtarabilmeniz için bir kurtarma planınızın olması önemlidir. Farklı kurtarma senaryoları vardır:

• Dosya Kurtarma: Tek tek dosyaları kurtarma.
• Sistem Kurtarma: Tüm sistemi kurtarma.
• Buzdolabı Kurtarma: Donanım arızası durumunda sistemi başka bir donanıma kurtarma.

9. Gerçek Hayattan Örnekler ve Vaka Çalışmaları

(Buraya Windows Server'ın farklı senaryolarda nasıl kullanıldığına dair gerçek hayattan örnekler ve vaka çalışmaları eklenebilir. Örneğin, bir e-ticaret şirketinin Windows Server kullanarak web sitesini nasıl barındırdığı, bir finans kuruluşunun Active Directory kullanarak kullanıcılarını nasıl yönettiği veya bir sağlık kuruluşunun Windows Server kullanarak hasta verilerini nasıl depoladığı gibi.)

10. Sık Sorulan Sorular

• Windows Server hangi donanım gereksinimlerini karşılamalıdır?
• Minimum 1.4 GHz 64-bit işlemci, 2 GB RAM (GUI için 4 GB), 32 GB disk alanı ve Gigabit Ethernet adaptörü gereklidir. Sürüme ve role göre gereksinimler değişebilir.
• Active Directory nedir ve ne işe yarar?
• Active Directory, kullanıcıları, bilgisayarları ve diğer kaynakları merkezi olarak yönetmek için kullanılan bir dizin hizmetidir.
• Grup İlkesi nedir ve nasıl kullanılır?
• Grup İlkesi, kullanıcı ve bilgisayar ayarlarını merkezi olarak yönetmek için kullanılan bir özelliktir. Güvenlik ayarlarını yapılandırmak, yazılım yüklemek ve sürücüleri güncellemek için kullanılabilir.
• Windows Server'ı nasıl güncel tutabilirim?
• Windows Update veya WSUS (Windows Server Update Services) kullanarak güncellemeleri yönetebilirsiniz.
• Verilerimi nasıl yedekleyebilirim?
• Windows Server Yedekleme veya diğer yedekleme araçlarını kullanarak verilerinizi yedekleyebilirsiniz.

Sonuç ve Özet

Windows Server, işletmelerin altyapılarını yönetmeleri, uygulamaları çalıştırmaları ve kaynakları paylaşmaları için güçlü ve çok yönlü bir platformdur. Bu makalede, Windows Server'ın kurulumundan yönetimine, en iyi uygulamalara ve sorun giderme yöntemlerine kadar geniş bir yelpazede bilgi sunuldu. Doğru planlama, yapılandırma ve yönetim ile Windows Server, işletmenizin başarısına önemli katkılar sağlayabilir. Unutmayın, düzenli bakım, güvenlik güncellemeleri ve yedeklemeler, sunucu ortamınızın sağlıklı ve güvenli kalmasını sağlamak için kritik öneme sahiptir.