Bilgi Bankası

Sanallaştırma teknolojisi, günümüzün modern bilgi işlem altyapısının temel taşlarından biridir. Sunucu konsolidasyonu, kaynak optimizasyonu, yüksek kullanılabilirlik ve felaket kurtarma gibi avantajları sayesinde, işletmelerin maliyetlerini düşürmelerine ve operasyonel verimliliklerini artırmalarına olanak tanır. VMware ESXi, bu alanda öne çıkan, endüstri standardı haline gelmiş bir hipervizördür. Bu kapsamlı rehberde, ESXi'nin ne olduğunu, nasıl kurulduğunu, yapılandırıldığını ve yönetildiğini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

1. ESXi'ye Giriş: Temel Kavramlar ve Avantajları

1.1. Hipervizör Nedir?

Hipervizör, fiziksel bir sunucu üzerinde birden fazla sanal makinenin (VM) çalışmasını sağlayan bir yazılımdır. Donanımı soyutlayarak, her VM'nin kendi işletim sistemini ve uygulamalarını bağımsız olarak çalıştırmasına olanak tanır. İki temel hipervizör tipi vardır:

• Tip 1 (Bare-Metal): Doğrudan donanım üzerinde çalışır. ESXi, bu kategoriye girer. Daha yüksek performans ve güvenlik sağlar.
• Tip 2 (Hosted): Bir işletim sistemi (Windows, Linux, macOS) üzerinde çalışır. VMware Workstation ve Oracle VirtualBox örnekleridir. Daha kolay kurulum ve kullanım sunar, ancak performansı Tip 1'e göre daha düşüktür.

1.2. ESXi'nin Tanımı ve Önemi

VMware ESXi, VMware tarafından geliştirilen, Tip 1 (bare-metal) bir hipervizördür. Doğrudan fiziksel sunucu donanımı üzerinde çalışır ve sanal makinelerin oluşturulmasını, yönetilmesini ve çalıştırılmasını sağlar. ESXi, vSphere platformunun temelini oluşturur ve işletmelerin sunucu altyapılarını sanallaştırmaları için güçlü ve güvenilir bir çözüm sunar.

1.3. ESXi'nin Temel Avantajları

• Sunucu Konsolidasyonu: Birden fazla fiziksel sunucuyu tek bir ESXi sunucusunda birleştirerek donanım maliyetlerini düşürür.
• Kaynak Optimizasyonu: Donanım kaynaklarını (CPU, bellek, depolama) sanal makineler arasında dinamik olarak paylaştırarak kaynak kullanımını optimize eder.
• Yüksek Kullanılabilirlik: VMware vSphere HA (High Availability) gibi özellikler sayesinde, bir fiziksel sunucunun arızalanması durumunda sanal makinelerin otomatik olarak başka bir sunucuya taşınmasını sağlayarak iş sürekliliğini artırır.
• Merkezi Yönetim: VMware vCenter Server ile ESXi sunucularını ve sanal makineleri merkezi olarak yönetme imkanı sunar.
• Kolay Yedekleme ve Geri Yükleme: Sanal makinelerin kolayca yedeklenmesi ve geri yüklenmesi, felaket kurtarma süreçlerini kolaylaştırır.
• Gelişmiş Güvenlik: ESXi, güvenlik odaklı bir mimariye sahiptir ve sanal makinelerin izolasyonunu sağlayarak güvenliği artırır.

2. ESXi Kurulumu: Adım Adım Rehber

2.1. Donanım Gereksinimleri

ESXi'yi kurmadan önce, sunucunuzun minimum donanım gereksinimlerini karşıladığından emin olmanız gerekir. VMware'in resmi web sitesinde en güncel gereksinimler bulunmaktadır, ancak genel olarak aşağıdaki gibidir:

• CPU: En az 64-bit, x86 uyumlu işlemci
• Bellek (RAM): En az 4 GB RAM (8 GB veya daha fazlası önerilir)
• Depolama: ESXi'yi kurmak için en az 8 GB disk alanı (SSD önerilir)
• Ağ Bağdaştırıcısı: En az bir Gigabit Ethernet bağdaştırıcısı
• BIOS/UEFI: Sunucunun BIOS/UEFI'sinin sanallaştırma teknolojilerini (Intel VT-x veya AMD-V) desteklemesi ve etkinleştirilmiş olması gerekir.

2.2. ESXi ISO Dosyasını İndirme

ESXi'yi kurmak için öncelikle VMware'in web sitesinden ESXi ISO dosyasını indirmeniz gerekir. Bir VMware hesabı oluşturmanız ve ücretsiz bir değerlendirme lisansı almanız gerekebilir.

2.3. Kurulum Ortamını Hazırlama

ESXi ISO dosyasını indirdikten sonra, bir kurulum ortamı oluşturmanız gerekir. Bu, bir önyüklenebilir USB sürücüsü veya DVD olabilir. Rufus veya Etcher gibi araçlar kullanarak ISO dosyasını USB sürücüsüne yazabilirsiniz.

2.4. ESXi Kurulumu

Kurulum ortamını hazırladıktan sonra, sunucunuzu bu ortamdan başlatın. ESXi kurulum sihirbazı başlayacaktır. Adım adım talimatları izleyin:

1. Lisans Sözleşmesini Kabul Edin: Lisans sözleşmesini okuyun ve kabul edin.
2. Kurulum Diskinizi Seçin: ESXi'nin kurulacağı diski seçin. Diskin içeriğinin silineceğini unutmayın.
3. Klavye Düzeninizi Seçin: Klavye düzeninizi seçin.
4. Kök Parolasını Belirleyin: ESXi sunucusuna erişmek için kullanılacak kök parolasını belirleyin. Güçlü bir parola seçtiğinizden emin olun.
5. Kurulumu Onaylayın: Kurulum ayarlarını gözden geçirin ve onaylayın.

Kurulum tamamlandıktan sonra, sunucu yeniden başlatılacaktır. ESXi sunucunuz artık çalışır durumda olacaktır.

2.5. Kurulum Sonrası Yapılandırma

Kurulumdan sonra, ESXi sunucusunu yapılandırmanız gerekir. Bir web tarayıcısı kullanarak ESXi Host Client'a bağlanabilirsiniz. Bunun için, sunucunun IP adresini tarayıcınıza girin (örneğin, https://192.168.1.100). Kök kullanıcı adı ve parolası ile giriş yapın.

ESXi Host Client'ta, aşağıdaki yapılandırmaları yapabilirsiniz:

• Ağ Ayarları: IP adresini, ağ maskesini, varsayılan ağ geçidini ve DNS sunucularını yapılandırın.
• Depolama: Veri depoları (datastore) oluşturun. Bu veri depoları, sanal makinelerin disk görüntülerini saklamak için kullanılır.
• Kullanıcılar ve Gruplar: Ek kullanıcılar ve gruplar oluşturun.
• Güvenlik: Güvenlik ayarlarını yapılandırın.

3. ESXi Yapılandırması: Ağ ve Depolama

3.1. Ağ Yapılandırması

ESXi sunucusunun ağ yapılandırması, sanal makinelerin ağa erişebilmesi ve diğer sunucularla iletişim kurabilmesi için kritik öneme sahiptir. ESXi, sanal anahtarlar (vSwitch) kullanarak sanal makinelerin ağ bağlantısını yönetir.

3.1.1. Sanal Anahtarlar (vSwitch)

vSwitch, fiziksel bir anahtarın sanal bir eşdeğeridir. Sanal makinelerin birbirleriyle ve fiziksel ağ ile iletişim kurmasını sağlar. ESXi'de üç tür vSwitch bulunur:

• Standart vSwitch: Tek bir ESXi sunucusunda çalışır.
• Dağıtık vSwitch: Birden fazla ESXi sunucusunda merkezi olarak yönetilir (vCenter Server gerektirir).
• Private vSwitch: Yalnızca aynı ESXi sunucusundaki sanal makinelerin birbirleriyle iletişim kurmasını sağlar. Fiziksel ağa erişim yoktur.

3.1.2. Port Grupları

Port grupları, vSwitch üzerindeki bağlantı noktalarını gruplandırmak için kullanılır. Her port grubu, belirli bir VLAN ID'sine veya güvenlik politikasına sahip olabilir. Sanal makineler, bir port grubuna bağlanarak ağa erişir.

3.1.3. VMkernel Adaptörleri

VMkernel adaptörleri, ESXi sunucusunun kendisinin ağa erişmesi için kullanılır. Yönetim trafiği, vMotion trafiği, iSCSI trafiği ve NFS trafiği gibi farklı amaçlar için ayrı VMkernel adaptörleri oluşturulabilir.

3.2. Depolama Yapılandırması

ESXi sunucusunun depolama yapılandırması, sanal makinelerin disk görüntülerini saklamak için kullanılır. ESXi, farklı depolama protokollerini destekler:

• Yerel Depolama: ESXi sunucusuna doğrudan bağlı olan diskler (SATA, SAS, SSD).
• iSCSI: IP ağı üzerinden blok tabanlı depolama.
• NFS: IP ağı üzerinden dosya tabanlı depolama.
• Fibre Channel: Özel bir ağ üzerinden blok tabanlı depolama.

3.2.1. Veri Depoları (Datastore)

Veri depoları, sanal makinelerin disk görüntülerini (VMDK dosyaları) ve diğer dosyalarını saklamak için kullanılan mantıksal birimlerdir. ESXi, farklı veri deposu türlerini destekler:

• VMFS: VMware'e özel bir dosya sistemi. En yaygın kullanılan veri deposu türüdür.
• NFS: NFS protokolü kullanılarak paylaşılan bir ağ dizini.
• vSAN: VMware'in yazılım tanımlı depolama çözümü.

3.2.2. LUN'lar ve Hedefler (iSCSI için)

iSCSI kullanıyorsanız, LUN'ları (Logical Unit Number) ve hedefleri (Targets) yapılandırmanız gerekir. LUN, iSCSI depolama cihazında bir disk birimini temsil eder. Hedef, iSCSI depolama cihazının IP adresi ve port numarasıdır.

4. Sanal Makine Oluşturma ve Yönetimi

4.1. Sanal Makine Oluşturma

ESXi üzerinde sanal makine oluşturmak için ESXi Host Client'ı veya vCenter Server'ı kullanabilirsiniz. ESXi Host Client ile sanal makine oluşturma adımları şunlardır:

1. ESXi Host Client'a giriş yapın.
2. "Virtual Machines" sekmesine tıklayın.
3. "Create / Register VM" düğmesine tıklayın.
4. "Create a new virtual machine" seçeneğini seçin ve "Next"e tıklayın.
5. Sanal makineye bir ad verin, bir uyumluluk seçeneği seçin ve bir işletim sistemi ailesi ve sürümü seçin. "Next"e tıklayın.
6. Sanal makinenin saklanacağı veri deposunu seçin. "Next"e tıklayın.
7. Sanal makineye atanacak CPU, bellek, disk ve ağ ayarlarını yapılandırın. "Next"e tıklayın.
8. Ayarları gözden geçirin ve "Finish"e tıklayın.

4.2. Sanal Makine Yönetimi

Sanal makineleri yönetmek için ESXi Host Client'ı veya vCenter Server'ı kullanabilirsiniz. Aşağıdaki işlemleri gerçekleştirebilirsiniz:

• Sanal makineyi başlatma, durdurma, yeniden başlatma ve askıya alma.
• Sanal makinenin konsoluna erişme.
• Sanal makineye kaynak (CPU, bellek, disk) atama.
• Sanal makineye ağ ayarlarını yapılandırma.
• Sanal makineyi yedekleme ve geri yükleme.
• Sanal makineyi klonlama ve şablon oluşturma.

4.3. Sanal Makine Performans İzleme

Sanal makinelerin performansını izlemek, kaynak kullanımını optimize etmek ve sorunları tespit etmek için önemlidir. ESXi Host Client ve vCenter Server, sanal makinelerin CPU kullanımı, bellek kullanımı, disk I/O ve ağ trafiği gibi performans metriklerini izlemek için araçlar sağlar.

5. ESXi Güvenliği: En İyi Uygulamalar

5.1. Güçlü Parolalar Kullanın

ESXi sunucusuna ve sanal makinelere erişmek için güçlü ve benzersiz parolalar kullanın. Kök parolası ve diğer kullanıcı hesapları için karmaşık parolalar belirleyin.

5.2. Güvenlik Duvarını Etkinleştirin

ESXi güvenlik duvarını etkinleştirerek, sunucuya yetkisiz erişimi engelleyin. Gerekli hizmetler için yalnızca belirli portları açın.

5.3. Güncellemeleri Düzenli Olarak Yükleyin

VMware, ESXi için düzenli olarak güvenlik güncellemeleri yayınlar. Bu güncellemeleri düzenli olarak yükleyerek, güvenlik açıklarını kapatın ve sunucunuzu koruyun.

5.4. Erişim Kontrolünü Yapılandırın

ESXi sunucusuna ve sanal makinelere erişimi, yalnızca yetkili kullanıcılara verin. Rol tabanlı erişim kontrolü (RBAC) kullanarak, kullanıcıların yalnızca ihtiyaç duydukları kaynaklara erişebilmelerini sağlayın.

5.5. Logları İzleyin

ESXi sunucusunun ve sanal makinelerin loglarını düzenli olarak izleyerek, şüpheli aktiviteleri tespit edin ve güvenlik ihlallerini önleyin.

6. ESXi Yönetimi: vCenter Server

6.1. vCenter Server Nedir?

VMware vCenter Server, birden fazla ESXi sunucusunu ve sanal makineyi merkezi olarak yönetmek için kullanılan bir uygulamadır. vCenter Server, aşağıdaki avantajları sunar:

• Merkezi Yönetim: Birden fazla ESXi sunucusunu tek bir arayüzden yönetme imkanı.
• Yüksek Kullanılabilirlik: vSphere HA (High Availability) ile sanal makinelerin otomatik olarak başka bir sunucuya taşınması.
• Kaynak Yönetimi: vSphere DRS (Distributed Resource Scheduler) ile kaynakların otomatik olarak dağıtılması.
• Gelişmiş İzleme ve Raporlama: Performans metriklerini izleme ve raporlama.
• Otomasyon: PowerCLI ile görevleri otomatikleştirme.

6.2. vCenter Server Kurulumu

vCenter Server'ı kurmak için, VMware'in web sitesinden vCenter Server ISO dosyasını indirmeniz gerekir. Kurulum sihirbazını takip ederek, vCenter Server'ı bir Windows sunucusuna veya bir vCenter Server Appliance (vCSA) olarak kurabilirsiniz.

6.3. vCenter Server Yapılandırması

vCenter Server'ı kurduktan sonra, ESXi sunucularını vCenter Server'a eklemeniz gerekir. Ayrıca, veri merkezleri, kümeler ve kaynak havuzları gibi nesneler oluşturarak, sanal makine altyapınızı düzenleyebilirsiniz.

6.4. vCenter Server ile Yönetim

vCenter Server ile, sanal makineleri oluşturabilir, yönetebilir, izleyebilir ve taşıyabilirsiniz. Ayrıca, vSphere HA, vSphere DRS ve vSphere vMotion gibi gelişmiş özellikleri yapılandırabilirsiniz.

Tablolar

Tablo 1: Hipervizör Karşılaştırması

Tablo 2: ESXi Depolama Protokolleri

Kod Örnekleri

PowerCLI ile Sanal Makine Başlatma

# Sanal makine adını belirtin
$VMName = "MyVM"

# Sanal makineyi başlatın
Start-VM -VM $VMName

ESXi Shell ile Ağ Arayüzünü Listeleme

# ESXi Shell'e giriş yapın

# Ağ arayüzlerini listeleyin
esxcfg-nics -l

Önemli Noktalar

• ESXi, Tip 1 (bare-metal) bir hipervizördür.
• ESXi, vSphere platformunun temelini oluşturur.
• vCenter Server, birden fazla ESXi sunucusunu merkezi olarak yönetmek için kullanılır.
• Güvenlik, ESXi yönetiminde kritik bir öneme sahiptir.
• Düzenli güncellemeler ve güvenlik duvarı yapılandırması önemlidir.

Adım Adım Talimatlar

ESXi Host Client ile Sanal Makineye Disk Ekleme

1. ESXi Host Client'a giriş yapın.
2. Sanal makineler sekmesine tıklayın ve disk eklemek istediğiniz sanal makineyi seçin.
3. "Actions" menüsünden "Edit Settings" seçeneğini seçin.
4. "Add new device" açılır menüsünden "Hard Disk" seçeneğini seçin.
5. Yeni diskin boyutunu, türünü ve depolama konumunu yapılandırın.
6. "Save" düğmesine tıklayın.

Gerçek Hayattan Örnekler ve Vaka Çalışmaları

Örnek 1: Bir perakende şirketi, 10 fiziksel sunucuyu ESXi kullanarak 2 ESXi sunucusunda birleştirdi. Bu sayede, donanım maliyetlerinden %80 tasarruf sağladı ve enerji tüketimini önemli ölçüde azalttı.

Örnek 2: Bir finans kuruluşu, vSphere HA kullanarak kritik uygulamalarının yüksek kullanılabilirliğini sağladı. Bir sunucu arızalandığında, sanal makineler otomatik olarak başka bir sunucuya taşınarak iş sürekliliği sağlandı.

Görsel Açıklamalar

(Metinsel Açıklama): Bir ESXi sunucusunun donanım üzerinde çalıştığını ve sanal makinelerin bu donanım üzerinde bağımsız olarak çalıştığını gösteren bir şema. Her sanal makine, kendi işletim sistemi ve uygulamalarıyla birlikte çalışır. ESXi, donanımı soyutlayarak, sanal makinelerin donanım kaynaklarını paylaşmasını sağlar.

Sık Sorulan Sorular

ESXi ücretsiz midir?

VMware, ESXi'nin ücretsiz bir sürümünü sunmaktadır. Ancak, ücretsiz sürümün bazı kısıtlamaları vardır (örneğin, vCenter Server ile yönetilemez). Üretim ortamları için, lisanslı bir sürüm kullanmanız önerilir.

ESXi'yi hangi donanımlarda kullanabilirim?

ESXi, geniş bir yelpazede sunucu donanımını destekler. Ancak, VMware'in donanım uyumluluk listesini (HCL) kontrol etmeniz önemlidir. Bu liste, ESXi ile uyumlu olan donanımları gösterir.

vCenter Server olmadan ESXi'yi yönetebilir miyim?

Evet, ESXi Host Client'ı kullanarak tek bir ESXi sunucusunu yönetebilirsiniz. Ancak, birden fazla ESXi sunucusunu yönetmek için vCenter Server kullanmanız önerilir.

Sonuç ve Özet

VMware ESXi, sanallaştırma alanında güçlü ve güvenilir bir çözümdür. Sunucu konsolidasyonu, kaynak optimizasyonu, yüksek kullanılabilirlik ve merkezi yönetim gibi avantajları sayesinde, işletmelerin maliyetlerini düşürmelerine ve operasyonel verimliliklerini artırmalarına olanak tanır. Bu rehberde, ESXi'nin ne olduğunu, nasıl kurulduğunu, yapılandırıldığını ve yönetildiğini detaylı bir şekilde inceledik. ESXi'yi etkin bir şekilde kullanarak, bilgi işlem altyapınızın potansiyelini en üst düzeye çıkarabilirsiniz.