Bilgi Bankası

PHP Nedir?

PHP, "PHP: Hypertext Preprocessor" kısaltmasının açılımıdır (eskiden "Personal Home Page" idi). Sunucu taraflı bir betik dilidir ve özellikle web geliştirme için tasarlanmıştır. Yani, web sitelerinin dinamik içerik üretmesini sağlar. HTML ile birlikte kullanılarak web sayfalarının davranışlarını kontrol eder, veritabanlarıyla etkileşime girer ve kullanıcı etkileşimlerine yanıt verir. PHP'nin en büyük avantajlarından biri, öğrenmesinin nispeten kolay olması ve geniş bir geliştirici topluluğuna sahip olmasıdır. Bu da çok sayıda kaynak, kütüphane ve framework'e erişim anlamına gelir. Eğer Web Yazılım Hizmetleri hakkında bilgi arıyorsanız, farklı platformların ve teknolojilerin sunduğu imkanları değerlendirmeniz önemlidir.

Önemli Noktalar:

• Sunucu taraflı bir dildir.
• Web geliştirme için optimize edilmiştir.
• HTML ile entegre çalışır.
• Veritabanı etkileşimi sağlar.
• Öğrenmesi kolaydır.
• Geniş bir topluluğa sahiptir.

PHP Ne İşe Yarar? Hangi Alanlarda Kullanılır?

PHP'nin kullanım alanları oldukça geniştir. Başlıca kullanım alanları şunlardır:

• Dinamik Web Siteleri: Kullanıcı etkileşimine dayalı, sürekli güncellenen web siteleri (örneğin, sosyal medya platformları, e-ticaret siteleri, bloglar).
• Web Uygulamaları: Veri işleme, kullanıcı yönetimi, güvenlik gibi karmaşık işlemleri gerçekleştiren web uygulamaları.
• İçerik Yönetim Sistemleri (CMS): WordPress, Joomla, Drupal gibi popüler CMS'lerin çoğu PHP ile geliştirilmiştir. Bu sistemler, kullanıcıların web sitelerini kolayca yönetmelerini sağlar.
• E-ticaret Platformları: WooCommerce, Magento gibi e-ticaret platformları, PHP'nin sağladığı güvenlik ve ölçeklenebilirlik sayesinde tercih edilir.
• Veritabanı Uygulamaları: MySQL, PostgreSQL gibi veritabanlarıyla etkileşim kurarak veri depolama, sorgulama ve güncelleme işlemleri.
• Grafik İşleme: GD kütüphanesi ile basit grafik oluşturma ve düzenleme.
• Oturum Yönetimi: Kullanıcı oturumlarını takip etme ve yönetme.

Gerçek Hayattan Örnekler:

• Facebook: Başlangıçta büyük ölçüde PHP ile geliştirilmişti.
• Wikipedia: MedyaWiki yazılımı PHP ile yazılmıştır.
• WordPress: Dünyanın en popüler CMS'si.

PHP Nasıl Çalışır?

PHP'nin çalışma prensibi şu şekildedir:

1. Kullanıcı İstek Gönderir: Kullanıcı, web tarayıcısı aracılığıyla bir web sayfasına erişmek için bir istek gönderir.
2. Web Sunucusu İsteği Alır: Web sunucusu (örneğin, Apache veya Nginx) bu isteği alır.
3. PHP Motoru Devreye Girer: Sunucu, PHP dosyalarını PHP motoruna gönderir.
4. PHP Kodu İşlenir: PHP motoru, PHP kodunu yorumlar ve çalıştırır.
5. HTML Çıktısı Oluşturulur: PHP kodu çalıştırıldıktan sonra, HTML çıktısı oluşturulur. Bu çıktı, dinamik içeriği içerir.
6. Web Sunucusu Cevabı Gönderir: Web sunucusu, oluşturulan HTML çıktısını kullanıcıya geri gönderir.
7. Tarayıcı Gösterir: Kullanıcının web tarayıcısı, HTML çıktısını yorumlar ve web sayfasını görüntüler.

Şematik Gösterim (Metinsel):

Kullanıcı (Tarayıcı) --> Web Sunucusu (Apache/Nginx) --> PHP Motoru --> Veritabanı (MySQL) --> PHP Motoru --> Web Sunucusu --> Kullanıcı (Tarayıcı)

PHP ile Web Geliştirme Ortamı Nasıl Kurulur?

PHP ile web geliştirme yapabilmek için bir geliştirme ortamı kurmanız gerekir. Bu ortam, PHP motorunu, bir web sunucusunu ve bir veritabanını içerir. Kurulum için birkaç farklı yöntem bulunmaktadır:

1. Manuel Kurulum: PHP, web sunucusu (Apache/Nginx) ve veritabanını (MySQL/MariaDB) ayrı ayrı kurup yapılandırmayı içerir. Bu yöntem, daha fazla kontrol sağlar ancak daha karmaşıktır.
2. XAMPP/WAMP/MAMP: Bu paketler, PHP, Apache, MySQL ve diğer gerekli araçları tek bir pakette sunar. Kurulumu ve yapılandırması çok daha kolaydır.
3. Docker: Docker kullanarak, PHP, web sunucusu ve veritabanını içeren konteynerler oluşturabilirsiniz. Bu yöntem, farklı ortamlarda tutarlı bir geliştirme ortamı sağlar.
4. Online IDE'ler: CodePen, Repl.it gibi online IDE'ler, PHP kodunu doğrudan tarayıcıda çalıştırmanıza olanak tanır. Kurulum gerektirmez ancak bazı sınırlamaları olabilir.

XAMPP ile Kurulum (Adım Adım):

1. XAMPP'yi resmi web sitesinden indirin.
2. İndirdiğiniz dosyayı çalıştırarak XAMPP'yi kurun.
3. Kurulum sırasında Apache ve MySQL'i seçtiğinizden emin olun.
4. Kurulum tamamlandıktan sonra XAMPP Kontrol Paneli'ni açın.
5. Apache ve MySQL servislerini başlatın.
6. Web tarayıcınızda "localhost" veya "127.0.0.1" adresini ziyaret edin. XAMPP karşılama sayfasını görmelisiniz.
7. PHP dosyalarınızı "htdocs" klasörüne (XAMPP kurulum dizininde bulunur) kaydedin.
8. PHP dosyalarınıza tarayıcıdan "localhost/dosya_adi.php" şeklinde erişebilirsiniz.

Kod Örneği (XAMPP ile):

<?php
  echo "Merhaba Dünya!";
?>

Bu kodu "htdocs" klasörüne "merhaba.php" olarak kaydedin ve tarayıcınızda "localhost/merhaba.php" adresini ziyaret edin. Ekranda "Merhaba Dünya!" yazısını görmelisiniz.

PHP'nin Temel Sözdizimi Nasıldır?

PHP'nin temel sözdizimi aşağıdaki gibidir:

• Etiketler: PHP kodu, <?php ve ?> etiketleri arasına yazılır.
• Değişkenler: Değişkenler, $ işareti ile başlar. Örneğin: $isim = "Ahmet";
• Veri Tipleri: PHP'de başlıca veri tipleri şunlardır:
  • String (Metin)
  • Integer (Tam Sayı)
  • Float (Ondalıklı Sayı)
  • Boolean (Doğru/Yanlış)
  • Array (Dizi)
  • Object (Nesne)
  • NULL (Boş)
• Operatörler: Aritmetik operatörler (+, -, *, /), karşılaştırma operatörleri (==, !=, >, <, >=, <=), mantıksal operatörler (&&, ||, !) gibi operatörler kullanılır.
• Kontrol Yapıları: if, else, elseif, switch gibi koşullu ifadeler ve for, while, do-while gibi döngüler kullanılır.
• Fonksiyonlar: Kod tekrarını önlemek ve modülerlik sağlamak için fonksiyonlar tanımlanır.
• Yorumlar: Kodun okunabilirliğini artırmak için yorumlar kullanılır. Tek satırlık yorumlar için //, çok satırlı yorumlar için /* ... */ kullanılır.

Kod Örnekleri:

<?php
  // Değişken tanımlama
  $isim = "Ayşe";
  $yas = 30;

  // Koşullu ifade
  if ($yas >= 18) {
    echo "$isim reşittir.";
  } else {
    echo "$isim reşit değildir.";
  }

  // Döngü
  for ($i = 0; $i < 5; $i++) {
    echo "Sayı: " . $i . "<br>";
  }

  // Fonksiyon tanımlama
  function topla($sayi1, $sayi2) {
    return $sayi1 + $sayi2;
  }

  // Fonksiyon çağırma
  $sonuc = topla(5, 3);
  echo "Toplam: " . $sonuc;
?>

PHP Framework'leri Nelerdir ve Neden Kullanılır?

PHP framework'leri, web uygulamalarını daha hızlı, güvenli ve düzenli bir şekilde geliştirmek için kullanılan önceden yazılmış kod kütüphaneleridir. Framework'ler, tekrar eden görevleri basitleştirir, kod standardizasyonunu sağlar ve güvenlik açıklarını azaltır.

Popüler PHP Framework'leri:

• Laravel: En popüler PHP framework'lerinden biridir. Zarif sözdizimi, güçlü araçları ve geniş topluluğu ile bilinir. MVC (Model-View-Controller) mimarisini kullanır.
• Symfony: Esnek ve ölçeklenebilir bir framework'tür. Büyük projeler ve karmaşık uygulamalar için uygundur. Birçok PHP projesi tarafından temel olarak kullanılır.
• CodeIgniter: Öğrenmesi kolay ve hafif bir framework'tür. Hızlı prototipleme ve küçük projeler için idealdir.
• CakePHP: Hızlı geliştirme için tasarlanmış bir framework'tür. Convention over configuration (kurala göre yapılandırma) prensibini benimser.
• Zend Framework: Kurumsal düzeyde uygulamalar için tasarlanmış, modüler bir framework'tür.

Framework Kullanmanın Avantajları:

• Hızlı Geliştirme: Framework'ler, tekrar eden görevleri basitleştirerek geliştirme süresini kısaltır.
• Kod Standardizasyonu: Framework'ler, kodun belirli bir standarda uygun olmasını sağlayarak okunabilirliği ve bakımı kolaylaştırır.
• Güvenlik: Framework'ler, yaygın güvenlik açıklarına karşı koruma sağlar.
• MVC Mimarisi: Framework'ler genellikle MVC mimarisini kullanır, bu da kodun daha düzenli ve yönetilebilir olmasını sağlar.
• Topluluk Desteği: Popüler framework'lerin geniş bir topluluğu vardır, bu da sorunların çözümünde yardımcı olur.

MVC Mimarisi (Metinsel Açıklama):

• Model: Veritabanı ile etkileşim kurar, verileri yönetir.
• View: Kullanıcı arayüzünü oluşturur, verileri görüntüler.
• Controller: Kullanıcı isteklerini alır, modeli ve view'i yönetir.

PHP ile Veritabanı İşlemleri Nasıl Yapılır?

PHP, MySQL, PostgreSQL, SQLite gibi birçok veritabanı sistemiyle etkileşim kurabilir. Veritabanı işlemleri için genellikle PDO (PHP Data Objects) veya MySQLi (MySQL Improved) uzantıları kullanılır.

PDO ile Veritabanı Bağlantısı (MySQL):

<?php
  $servername = "localhost";
  $username = "kullaniciadi";
  $password = "parola";
  $dbname = "veritabaniadi";

  try {
    $conn = new PDO("mysql:host=$servername;dbname=$dbname", $username, $password);
    // Hata modunu exception olarak ayarla
    $conn->setAttribute(PDO::ATTR_ERRMODE, PDO::ERRMODE_EXCEPTION);
    echo "Veritabanına başarıyla bağlandı";
  } catch(PDOException $e) {
    echo "Bağlantı hatası: " . $e->getMessage();
  }
?>

Veri Ekleme (PDO):

<?php
  // ... (Veritabanı bağlantısı) ...

  try {
    $sql = "INSERT INTO kullanicilar (isim, email) VALUES ('Ali', '[email protected]')";
    // SQL sorgusunu çalıştır
    $conn->exec($sql);
    echo "Yeni kayıt başarıyla eklendi";
  } catch(PDOException $e) {
    echo $sql . "<br>" . $e->getMessage();
  }

  $conn = null; // Bağlantıyı kapat
?>

Veri Sorgulama (PDO):

<?php
  // ... (Veritabanı bağlantısı) ...

  try {
    $sql = "SELECT id, isim, email FROM kullanicilar";
    $stmt = $conn->prepare($sql);
    $stmt->execute();

    // Sonuçları dizi olarak al
    $result = $stmt->fetchAll(PDO::FETCH_ASSOC);

    // Sonuçları ekrana yazdır
    foreach($result as $row) {
      echo "ID: " . $row["id"]. " - İsim: " . $row["isim"]. " - Email: " . $row["email"]. "<br>";
    }
  } catch(PDOException $e) {
    echo "Sorgu hatası: " . $e->getMessage();
  }

  $conn = null; // Bağlantıyı kapat
?>

Önemli Noktalar:

• Veritabanı bağlantısı bilgilerini (sunucu adı, kullanıcı adı, parola, veritabanı adı) güvenli bir şekilde saklayın.
• SQL injection saldırılarına karşı önlem alın. Parametreli sorgular (prepared statements) kullanın.
• Veritabanı bağlantısını işiniz bittikten sonra kapatın.

PHP ile İlgili Sık Yapılan Hatalar ve Çözümleri

PHP geliştirme sürecinde sıkça karşılaşılan hatalar ve çözümleri şunlardır:

• Sözdizimi Hataları (Syntax Errors): Yanlış yazılmış anahtar kelimeler, eksik noktalı virgüller, parantez hataları gibi. Çözüm: Hata mesajını dikkatlice okuyun ve belirtilen satırdaki kodu kontrol edin.
• Çalışma Zamanı Hataları (Runtime Errors): Tanımlanmamış değişkenler, dosya bulunamadı hataları, veritabanı bağlantı hataları gibi. Çözüm: Hata mesajını dikkatlice okuyun ve ilgili değişkenin tanımlandığından, dosyanın mevcut olduğundan veya veritabanı bağlantısının doğru olduğundan emin olun.
• Mantıksal Hatalar (Logical Errors): Kod doğru çalışır ancak beklenen sonucu vermez. Çözüm: Kodu adım adım inceleyin, değişkenlerin değerlerini kontrol edin ve algoritmanın doğru olduğundan emin olun. Debugging araçlarını kullanın.
• Güvenlik Açıkları (Security Vulnerabilities): SQL injection, XSS (Cross-Site Scripting), CSRF (Cross-Site Request Forgery) gibi güvenlik açıkları. Çözüm: Güvenlik önlemleri alın (örneğin, parametreli sorgular kullanın, kullanıcı girişlerini doğrulayın, CSRF token'ları kullanın).
• Performans Sorunları (Performance Issues): Yavaş çalışan sorgular, gereksiz döngüler, optimize edilmemiş kod gibi. Çözüm: Kodu optimize edin, sorguları indeksleyin, caching mekanizmalarını kullanın.

Hata Ayıklama (Debugging) Yöntemleri:

• error_reporting() ve display_errors: Hata raporlamasını etkinleştirin.
• var_dump() ve print_r(): Değişkenlerin değerlerini ekrana yazdırın.
• die() veya exit(): Kodun belirli bir noktada çalışmasını durdurun ve değişkenlerin değerlerini kontrol edin.
• Debugging Araçları: Xdebug gibi debugging araçlarını kullanın.

Örnek Hata Senaryosu:

Hata: "Undefined variable $isim" hatası.

Neden: $isim değişkeni tanımlanmadan kullanılıyor.

Çözüm: Değişkeni kullanmadan önce tanımlayın (örneğin, $isim = "Ahmet";).

PHP Sürümleri Arasındaki Farklar Nelerdir?

PHP'nin farklı sürümleri arasında önemli performans, güvenlik ve özellik farklılıkları bulunmaktadır. İşte bazı önemli sürümler ve farklılıkları:

• PHP 5.x: Artık desteklenmeyen eski sürümlerdir. Güvenlik açıkları içerebilirler.
• PHP 7.x: PHP 5'e göre önemli performans iyileştirmeleri ve yeni özellikler sunar. Örneğin, scalar type declarations, null coalescing operator (??) gibi.
• PHP 8.x: PHP 7'ye göre daha da fazla performans iyileştirmesi, yeni özellikler ve sözdizimi değişiklikleri içerir. Örneğin, JIT (Just-In-Time) derleyicisi, union types, named arguments gibi.

PHP Sürümlerinin Karşılaştırılması (Tablo):

Önemli Noktalar:

• Her zaman en son kararlı PHP sürümünü kullanmaya çalışın.
• Eski sürümleri kullanmaktan kaçının, çünkü güvenlik açıkları içerebilirler.
• Yeni sürümlere geçmeden önce uygulamanızı test edin.

PHP'nin gelişimi sürekli devam ediyor. Bu döküman, PHP dünyasına bir giriş niteliğindedir. Daha derinlemesine bilgi edinmek ve güncel gelişmeleri takip etmek için resmi PHP dökümantasyonunu ve topluluk kaynaklarını incelemeniz önerilir. Unutmayın, başarılı bir web geliştirici olmak için sürekli öğrenmek ve pratik yapmak önemlidir. Eğer web geliştirme sürecinizde profesyonel desteğe ihtiyaç duyarsanız, Web Yazılım Hizmetleri sunan firmalardan yardım alabilirsiniz.