Bilgi Bankası

CIDR Nedir?

CIDR (Classless Inter-Domain Routing), sınıfsız alanlar arası yönlendirme anlamına gelir ve IP adreslerini daha verimli bir şekilde dağıtmak ve yönlendirmek için kullanılan bir IP adresleme yöntemidir. Geleneksel sınıf tabanlı adreslemede (A, B, C sınıfları) yaşanan adres israfını önlemek amacıyla geliştirilmiştir. CIDR, IP adreslerini bloklar halinde tahsis etmeyi ve bu blokları ağ boyutuna göre esnek bir şekilde ayarlamayı mümkün kılar.

Önemli Noktalar:

• CIDR, IP adreslerini daha verimli kullanır.
• Sınıf tabanlı adreslemedeki adres israfını önler.
• IP adres bloklarını ağ boyutuna göre esnek bir şekilde tahsis eder.

CIDR Notasyonu Nasıl Çalışır?

CIDR notasyonu, bir IP adresini ve alt ağ maskesini tek bir ifadede birleştirir. Bu ifade, IP adresi ve ardından bir eğik çizgi (/) ve alt ağ maskesinin kaç bitinin "1" olduğunu gösteren bir sayıdan oluşur. Örneğin, 192.168.1.0/24 notasyonu, 192.168.1.0 IP adresini ve 24 bitlik bir alt ağ maskesini (255.255.255.0) temsil eder.

Örnek:

192.168.1.0/24

• 192.168.1.0: Ağ adresi
• /24: Alt ağ maskesi (255.255.255.0)

Bu notasyon, ağdaki ilk IP adresini ve kullanılabilir IP adreslerinin sayısını belirtir. /24, ilk 24 bitin ağ kimliğini temsil ettiğini ve son 8 bitin (32-24=8) cihaz adreslerini temsil ettiğini gösterir. Bu da 2⁸ = 256 adres demektir. Ancak bu adreslerden ikisi (ağ adresi ve yayın adresi) kullanılamaz, bu nedenle 254 adet kullanılabilir cihaz adresi vardır.

Alt Ağ Maskesi (Subnet Mask) Nedir ve Neden Önemlidir?

Alt ağ maskesi, bir IP adresinin hangi bölümünün ağ adresini ve hangi bölümünün cihaz adresini temsil ettiğini belirleyen 32 bitlik bir sayıdır. Alt ağ maskesi, IP adresleme şemasının temel bir parçasıdır ve ağdaki cihazların birbirleriyle nasıl iletişim kuracağını belirler.

Önemli Noktalar:

• Alt ağ maskesi, IP adresinin ağ ve cihaz bölümlerini ayırır.
• Ağdaki cihazların birbirleriyle nasıl iletişim kuracağını belirler.
• CIDR notasyonu, alt ağ maskesini daha kısa ve anlaşılır bir şekilde ifade etmeyi sağlar.

Alt Ağ Maskesi Örnekleri:

Alt Ağ Maskesinin Rolü: Bir cihaz bir IP adresine paket göndermek istediğinde, öncelikle hedef IP adresinin kendi ağında olup olmadığını belirlemek için alt ağ maskesini kullanır. Eğer hedef IP adresi aynı ağdaysa, cihaz doğrudan hedefe paketi gönderir. Eğer hedef IP adresi farklı bir ağdaysa, cihaz paketi varsayılan ağ geçidine (default gateway) gönderir ve ağ geçidi paketi hedefe yönlendirir.

CIDR Hesaplaması Nasıl Yapılır?

CIDR hesaplaması, bir IP adres bloğunun başlangıç adresini, bitiş adresini, ağ adresini, yayın adresini ve kullanılabilir IP adreslerinin sayısını belirlemeyi içerir.

Adım Adım CIDR Hesaplama:

1. CIDR Notasyonunu Anlama: Örneğin, 192.168.1.0/24 notasyonunda, 192.168.1.0 ağ adresini ve /24 ise alt ağ maskesini temsil eder.
2. Alt Ağ Maskesini İkiliye Çevirme: /24, 24 tane "1" ve 8 tane "0" anlamına gelir. Bu da 11111111.11111111.11111111.00000000 şeklinde ikili olarak ifade edilir. Ondalık karşılığı ise 255.255.255.0'dır.
3. Ağ Adresini Bulma: Ağ adresi, IP adresi ile alt ağ maskesinin mantıksal AND işlemine tabi tutulmasıyla bulunur.

   
     IP Adresi:     192.168.1.10  (11000000.10101000.00000001.00001010)
     Alt Ağ Maskesi: 255.255.255.0   (11111111.11111111.11111111.00000000)
     ---------------------------------------------------------------------
     Ağ Adresi:     192.168.1.0   (11000000.10101000.00000001.00000000)
     

4. Yayın Adresini Bulma: Yayın adresi, ağ adresinin sonundaki "0"ların "1"e çevrilmesiyle bulunur. /24 için son 8 bit "1"e çevrilir.

   
     Ağ Adresi:     192.168.1.0   (11000000.10101000.00000001.00000000)
     ---------------------------------------------------------------------
     Yayın Adresi:  192.168.1.255 (11000000.10101000.00000001.11111111)
     

5. Kullanılabilir IP Adresi Sayısını Bulma: Kullanılabilir IP adresi sayısı, 2^{(32 - CIDR değeri)} - 2 formülü ile bulunur. /24 için bu sayı 2^(32-24) - 2 = 2⁸ - 2 = 256 - 2 = 254'tür.

Örnek CIDR Hesaplama:

IP Adresi: 10.0.0.50/16

• Ağ Adresi: 10.0.0.0
• Yayın Adresi: 10.0.255.255
• Kullanılabilir IP Adresi Sayısı: 2^(32-16) - 2 = 2¹⁶ - 2 = 65534

CIDR'ın Faydaları Nelerdir?

CIDR, geleneksel sınıf tabanlı adreslemeye göre birçok avantaj sunar:

• Adres Verimliliği: CIDR, IP adreslerini daha verimli kullanır ve adres israfını önler. İhtiyaç duyulan kadar IP adresini tahsis etme imkanı sağlar.
• Yönlendirme Tablolarının Küçültülmesi: CIDR, yönlendirme tablolarını küçültmeye yardımcı olur. Çünkü birden fazla ağ bloğu tek bir yönlendirme girdisi ile temsil edilebilir. Bu da yönlendiricilerin performansını artırır.
• Esneklik: CIDR, ağ boyutuna göre esnek bir şekilde IP adres blokları tahsis etme imkanı sunar. Bu da ağ yöneticilerine daha fazla kontrol sağlar.
• Ağ Hiyerarşisi: CIDR, ağ hiyerarşisini destekler ve daha iyi bir ağ organizasyonu sağlar.

Gerçek Hayattan Örnek: Bir internet servis sağlayıcısı (ISS), müşterilerine farklı boyutlarda IP adres blokları tahsis etmek zorundadır. CIDR sayesinde, ISS'ler küçük işletmelere /24 bloklar, orta ölçekli işletmelere /20 bloklar ve büyük kuruluşlara /16 bloklar gibi farklı boyutlarda adres blokları tahsis edebilirler. Bu, adreslerin daha verimli kullanılmasını ve adres israfının önlenmesini sağlar.

CIDR ve VLSM (Variable Length Subnet Masking) Arasındaki Fark Nedir?

CIDR ve VLSM (Değişken Uzunluklu Alt Ağ Maskeleme) birbirleriyle yakından ilişkili kavramlardır, ancak farklı amaçlara hizmet ederler.

• CIDR: IP adreslerini daha verimli bir şekilde dağıtmak ve yönlendirmek için kullanılan bir adresleme yöntemidir. Temel amacı, adres israfını önlemek ve yönlendirme tablolarını küçültmektir.
• VLSM: Bir ağ içinde farklı boyutlarda alt ağlar oluşturmak için kullanılan bir tekniktir. VLSM, aynı ağ adres bloğunu farklı boyutlardaki alt ağlara bölerek adreslerin daha verimli kullanılmasını sağlar.

Örnek: Bir şirket, 192.168.1.0/24 adres bloğuna sahip olsun. Bu şirket, farklı departmanlar için farklı boyutlarda alt ağlar oluşturmak istiyor. VLSM kullanarak, bu şirket /25, /26 ve /27 gibi farklı boyutlarda alt ağlar oluşturabilir ve her departmana ihtiyaç duyduğu kadar IP adresi tahsis edebilir.

VLSM Örneği:

Sonuç: CIDR, IP adreslerinin dağıtımı ve yönlendirilmesi için genel bir çerçeve sağlarken, VLSM bu çerçeve içinde alt ağların daha verimli bir şekilde oluşturulmasını sağlar. VLSM, CIDR'ın bir uzantısı olarak düşünülebilir.

CIDR Bloklarını Bölme (Subnetting) Nasıl Yapılır?

CIDR bloklarını bölme (subnetting), bir IP adres bloğunu daha küçük alt ağlara ayırma işlemidir. Bu işlem, ağları daha iyi yönetmek, güvenliği artırmak ve adresleri daha verimli kullanmak için yapılır.

Adım Adım CIDR Bloklarını Bölme:

1. İhtiyaçları Belirleme: Kaç tane alt ağa ihtiyacınız olduğunu ve her alt ağda kaç tane IP adresine ihtiyacınız olduğunu belirleyin.
2. Alt Ağ Maskesini Belirleme: İhtiyaç duyduğunuz alt ağ sayısına ve IP adres sayısına göre uygun alt ağ maskesini belirleyin. Alt ağ maskesi, her alt ağda kaç bitin ağ adresini ve kaç bitin cihaz adresini temsil edeceğini belirler.
3. Alt Ağları Oluşturma: Orijinal IP adres bloğunu, belirlenen alt ağ maskesini kullanarak alt ağlara ayırın. Her alt ağın bir ağ adresi ve bir yayın adresi olacaktır.
4. IP Adreslerini Tahsis Etme: Her alt ağdaki IP adreslerini cihazlara tahsis edin. Ağ adresini ve yayın adresini kullanmaktan kaçının.

Örnek: 192.168.1.0/24 adres bloğunu 4 alt ağa bölmek istediğinizi varsayalım. Her alt ağda yaklaşık 60 IP adresine ihtiyacınız var.

1. Alt Ağ Sayısı: 4
2. IP Adresi Sayısı: Yaklaşık 60 (62 kullanılabilir adres sunan /26 alt ağı yeterli olacaktır)
3. Alt Ağ Maskesi: /26 (255.255.255.192)
4. Alt Ağlar:
   • 192.168.1.0/26 (192.168.1.0 - 192.168.1.63)
   • 192.168.1.64/26 (192.168.1.64 - 192.168.1.127)
   • 192.168.1.128/26 (192.168.1.128 - 192.168.1.191)
   • 192.168.1.192/26 (192.168.1.192 - 192.168.1.255)

Bu örnekte, 192.168.1.0/24 adres bloğu, her biri 62 kullanılabilir IP adresine sahip 4 alt ağa bölünmüştür. Her alt ağ, farklı bir departmana veya ağ segmentine tahsis edilebilir.

CIDR ve Yönlendirme (Routing)

CIDR, internet yönlendirme sisteminin temel bir parçasıdır. Yönlendiriciler, IP paketlerini hedeflerine ulaştırmak için yönlendirme tablolarını kullanırlar. CIDR, yönlendirme tablolarının boyutunu küçültmeye ve yönlendirme verimliliğini artırmaya yardımcı olur.

Yönlendirme Tablolarının Küçültülmesi: CIDR, birden fazla ağ bloğunu tek bir yönlendirme girdisi ile temsil etmeyi mümkün kılar. Örneğin, bir internet servis sağlayıcısı (ISS), müşterilerine birçok farklı /24 bloğu tahsis etmiş olabilir. CIDR sayesinde, ISS bu /24 bloklarının tamamını tek bir /16 bloğu ile temsil edebilir. Bu, yönlendirme tablolarının boyutunu önemli ölçüde azaltır ve yönlendiricilerin performansını artırır.

Örnek: Bir yönlendirici, aşağıdaki yönlendirme tablosuna sahip olsun:

CIDR kullanarak, bu üç girdiyi tek bir girdi ile birleştirebiliriz:

Bu, yönlendirme tablosunu küçültür ve yönlendirme işlemlerini hızlandırır.

En Uzun Önek Eşleşmesi (Longest Prefix Match): Yönlendiriciler, bir IP paketini hedefine yönlendirirken en uzun önek eşleşmesi (longest prefix match) algoritmasını kullanırlar. Bu algoritma, hedef IP adresinin en uzun eşleşen öneke sahip olduğu yönlendirme girdisini seçer. Bu, paketlerin doğru hedefe yönlendirilmesini sağlar.

Özet: CIDR, internet yönlendirme sisteminin temel bir parçasıdır ve yönlendirme tablolarının boyutunu küçültmeye, yönlendirme verimliliğini artırmaya ve paketlerin doğru hedefe yönlendirilmesini sağlamaya yardımcı olur.